"In een korte tijdspanne (2,5 jaar) werd een specifiek centrum gebouwd voor de opvang van ongeveer 270 mannelijke geïnterneerden. Het gebouw is volledig aangepast aan een goede zorgbedeling mét inachtneming van de nodige specifieke eisen inzake veiligheid. Naast het openen van nieuwe gevangenissen zijn ook dit soort centra belangrijk omdat vandaag geïnterneerden meestal in gevangenissen verblijven terwijl ze daar niet thuis horen. Met een geschikte infrastructuur die deze FPC bieden, betekent dit ook een ontlasting voor de gevangenissen."
Servais Verherstraeten, staatssecretaris voor de Regie der Gebouwen
De Regie der Gebouwen trad op als bouwheer, de tijdelijke vereniging ABSCIS-dJGA-INGENIUM-DERVEAUX-AT OSBORNE stond in voor het concept, de werken werden uitgevoerd door de nv Denys en de uitbating van het centrum is toevertrouwd aan het consortium Sodexo-Parnassia.
Het forensisch psychiatrisch centrum is een gesloten instelling waar geïnterneerden worden opgevangen. In de plaats van veroordeeld te zijn tot een gevangenisstraf wordt een interneringsmaatregel opgelegd omdat ze ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard op basis van hun geestesstoornis.
De instelling is vergelijkbaar met een psychiatrisch ziekenhuis, maar waarbij een hoge graad van beveiliging is voorzien. Het complex wordt door een 6,5 meter hoge muur en/of draadafsluiting afgesloten van de buitenwereld. Er kunnen ongeveer 270 mannelijke geïnterneerde patiënten met een hoog of middelhoog veiligheidsrisico worden opgevangen die niet in de reguliere psychiatrie terechtkunnen.
Locatie
Het centrum bevindt zich op de Wondelgemse Meersen (Wiedauwkaai), ten noorden van het stadscentrum. De hoofdingang van het centrum bevindt zich ter hoogte van de Hammerikstraat.
Architectuur
Het concept van de instelling houdt rekening met het behandelingstraject die de geïnterneerde patiënt in het centrum doorloopt. De instelling bestaat uit verschillende afdelingen/paviljoenen: observatie en oriëntatie, doorgedreven en specifieke behandeling, resocialisatie (longstay/long care) en resocialisatie. Het uiteindelijk doel is te zorgen dat de geïnterneerde op termijn opnieuw kan integreren in de maatschappij en desgevallend opnieuw normaal, maar veelal wel nog met begeleiding, kan functioneren in de samenleving.
De architectuur van het gebouw (twee bouwlagen voor de woonpaviljoenen, drie bouwlagen voor het centrale hoofdgebouw) is harmonieus geïntegreerd in de omgeving. De woonpaviljoenen en het hoofdgebouw zijn uitgevoerd in een andere kleur van gevelsteen. De kleuraccenten in de gevel van het hoofdgebouw fungeren als herkenningspunt. Grote patios laten het daglicht binnen stromen.
De afdeling resocialisatie biedt plaats aan 4 afdelingen van 4 patiënten. De andere paviljoenen bieden plaats aan elk 8 afdelingen van 8 tot 12 patiënten. De afdelingen liggen rug aan rug zodat ze samengevoegd kunnen worden zowel voor de behandeling als voor het inzetten van personeel. De afdelingen zijn van elkaar gescheiden door centrale utilitaire ruimtes. Elke leefgroep beschikt over een gemeenschappelijke leefruimte met keuken. Alle deuren worden elektronisch bediend met een badge zodat de patiënten meer of minder bewegingsvrijheid kunnen krijgen. De kamers in de woonpaviljoenen zijn compact maar beschikken toch over een eigen sanitaire ruimte.
De afdelingen observatie/oriëntatie en doorgedreven, specifieke behandeling liggen binnen de beveiligingsmuur. De resocialisatie (longstay/long care) heeft een meer transparante beveiliging naar de omgeving toe (draadafsluiting in de plaats van een omheiningsmuur), zodat patiënten weer vertrouwd raken met een natuurlijke omgeving.
Bijzondere aandacht werd besteed aan de aanleg van de buitenruimte. Bij de afdelingen observatie en intensieve zorgen wordt een gezamenlijke tuin aangelegd met praathoeken en ruimte voor sport en ontspanning. Bij de afdeling verpleging en resocialisatie is het concept gebaseerd op het idee van volkstuintjes met mogelijkheden voor het aanleggen van moestuinen, verzorging van kleine dieren, enz. Deze activiteiten kunnen een belangrijke bijdrage leveren in het therapeutisch proces.
Duurzaamheid
Het centrum is een voorbeeld voor duurzaam bouwen en duurzaam energiegebruik. Tijdens de werf werd aan een doorgedreven afvalbeheer gedaan. De gebruikte materialen zijn duurzaam, corrosiebestendig, slijtvast, vandaalbestendig en eenvoudig te onderhouden. Waar mogelijk is recycleerbaar materiaal gebruikt. Het binnen- en buitenschrijnwerk is kogel- en uitbraakwerend, maar ook brandwerend. Om een al te gesloten gevoel te vermijden, zijn er geen tralies gebruikt in het buitenschrijnwerk. De gebouwen staan op grondverdringende betonpaalfunderingen. De gevelstenen zijn geëmailleerd en de kleurige metselwerkkolommen brengen dynamiek in de gevel. Het binnen- en buitenschrijnwerk en de beglazing is verstevigd, er werden slijtvaste rubberen vloeren gelegd, krasbestendige pleisters, massieve en akoestisch goed presterende betonwanden tussen de kamers en inox sanitair in de isolatiekamers.
Aan de gebouwen werden hoge isolatie-eisen opgelegd. Zo is er superisolerend en zonnewerend glas gebruikt. Het gebouw haalt een K-waarde 26. Een gedeelte van de dakoppervlakte heeft een groendak.
Voor de warmteproductie wordt naast condensatieketels ook een warmtekrachtkoppelingsinstallatie gebruikt. Deze installatie produceert elektriciteit voor eigen gebruik. De vrijkomende warmte wordt gerecupereerd en zal het ganse jaar instaan voor onder meer het sanitair warm water.
Voor de verlichting werden energiezuinige spaarlampen gekozen.
De lozing van regenwater en afvalwater wordt zoveel mogelijk beperkt. Er worden waterbesparende toestellen gebruikt, het regenwater wordt gerecupereerd en hergebruikt en het fecaal afvalwater wordt eerst behandeld alvorens het wordt geloosd in de riolering.
Een performant gebouwenbeheersysteem zorgt ervoor dat de technische installatie optimaal geregeld en aangestuurd worden in functie van het gewenst comfort en van het gewenst gebruiksprofiel.
"Naast de realisatie van dit project in Gent vorderen ook de bouwwerken aan het forensisch psychiatrisch centrum op Linkeroever in Antwerpen goed op. Daar zullen vanaf 2017 180 geïnterneerden de nodige zorgen kunnen krijgen."
Servais Verherstraeten, staatssecretaris voor de Regie der Gebouwen
Technische fiche
FPC Gent
Hammerikstraat (Wiedauwkaai/Buitensingel)
9000 Gent
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Eindgebruiker: Gerechtelijke diensten Gent, Federale Overheidsdienst Justitie
Studieteam: tv ABSCIS dJGA INGENIUM DERVEAUX AT OSBORNE
Aannemer: nv DENYS (Wondelgem)
Uitbater: consortium Sodexo-Parnassia
Veiligheidscoördinator: AT OSBORNE (Brussel)
Opvangcapaciteit: ongveer 270 mannelijke geïnterneerde patiënten
Duur werken: oktober 2011-april 2014
Terreinoppervlakte: ongeveer 4,9 hectare
Oppervlakte complex: ongeveer 29.854 m²
Investeringskost: ongeveer 80 miljoen euro (alles inclusief)
