Mathieu Michel, Staatssecretaris voor Digitalisering, bevoegd voor Administratieve Vereenvoudiging, Privacy en de Regie der Gebouwen:
“Wij naderen stilaan het einde van dit project en ik ben verheugd dat het vooruitzicht van detentie in veel waardigere omstandigheden in Brussel dichterbij komt.
De huidige, bijzonder verouderde gevangenissen van Sint-Gillis, Vorst en Berkendael zullen eindelijk kunnen worden vervangen door een meer functionele en duurzame gevangenis.
De inrichting zal de levenskwaliteit verbeteren van de gedetineerden en van degenen die er elke dag werken.
Wij zijn een publiek-privaat partnerschap aangegaan, dat de federale regering op termijn in staat zal stellen een onderhouden en gemoderniseerd complex terug te krijgen.”
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie:
“De toekomstige gevangenis in Haren wordt een soort dorp met opleidingslokalen, werkplaatsen, een afdeling voor primodelinquenten en een medisch centrum. Een gevangenisdorp, dat niet alleen een nieuwe kijk op detentie zal promoten, met nieuwe functies zoals die van veiligheidsassistent en dententiebegeleider, maar dat ook menselijker is en volledig gericht is op de responsabilisering en re-integratie van gedetineerden. Een gevangenis die naar de toekomst kijkt mét respect voor het milieu!”
Bruno Geltmeyer, CEO Denys NV:
“Dit gevangenisdorp is ontworpen en gebouwd met de ambitie om de meest humane en energievriendelijke gevangenis van België ter beschikking te stellen in 2022. Dit project succesvol realiseren tijdens een wereldwijde pandemie is enkel gelukt dankzij de inzet van heel veel medewerkers bij alle stakeholders, waarvoor dank!”
Het gevangenisdorp van Haren
In uitvoering van het Masterplan voor een gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden zullen de gevangenissen van Sint-Gillis, Vorst en Berkendael vervangen worden door het gevangeniscomplex in Haren dat momenteel in aanbouw is.
Het gevangenisdorp zal meerdere verblijfsentiteiten bevatten, namelijk 1 arresthuis voor mannen, 1 strafhuis voor mannen, 1 gesloten instelling voor vrouwen, 1 open instelling voor vrouwen, 1 observatie-instelling, 1 psychiatrische afdeling en medisch centrum en werkateliers.
Centraal bevindt zich het zogenaamde ‘stadhuis’ met gemeenschappelijke functies zoals het onthaal- en bezoekcomplex, de sporthal, de front office en de strafuitvoeringsrechtbank.
Daarnaast is er ook het inkomgebouw met de raadzalen en een administratief gebouw op en buiten de perimetermuur.
Daar het om aparte gebouwen gaat, spreken we over een gevangenisdorp met een capaciteit van ca. 1.190 gedetineerden. Vernieuwend zijn de kleinere leefeenheden (elk ca. 30 personen) die de leefbaarheid ten goede zal komen, zowel voor de gedetineerden als voor de personeelsleden.
Dit gevangeniscomplex wordt gerealiseerd op basis van een DBFM-procedure. Deze procedure werd al toegepast voor de realisatie van de nieuwe gevangenissen in Marche-en-Famenne (2013), Leuze-en-Hainaut (2014) en Beveren (2014). Hierbij staat een private partner in voor zowel het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van het complex gedurende een periode van 25 jaar.
Het consortium Cafasso is aangesteld voor de uitvoering van de DBFM-opdracht. Het consortium bestaat uit de volgende lead partners Denys NV, FCC Construcción S.A. en Macquarie Group.
Stand van de werken
De werken zijn in het najaar van 2018 gestart en duren tot midden 2022.
In 2018 werd het Keelbeekpad omgelegd rond de perimeter van het gevangenisdorp en is er gestart met de verwijdering van het aanwezige stort en de grond- en nivelleringswerken. In 2019 zijn de funderingswerken en de ruwbouwwerken gestart. De verschillende aparte gebouwen worden opgetrokken door middel van 15 torenkranen.
In 2020 is gestart met de gevelmetselwerken en dakwerken, waarna de installatie van de technieken en de eerste binnen afwerkingen zijn uitgevoerd in de verschillende gebouwen.
Ondertussen zijn alle gebouwen bijna volledig wind- en waterdicht gemaakt. Momenteel is men bezig met de buiten- en binnenafwerking en met de afwerking van de technieken per gebouw.
De betonnen perimetermuur is ook grotendeels geplaatst en er is gestart met de omgevingswerken, waaronder de wegen voor auto’s en voetgangers en de parking.
De test en opleveringsfase wordt eerstdaags aangevat. In maart 2022 zal het grootste deel van het project beschikbaar gesteld worden voor de organisatie van FOD Justitie. Vanaf juni 2022 zal het volledige project beschikbaar zijn. Vanaf september 2022 zal de FOD Justitie beginnen met de inhuizing van de eerste gedetineerden.
Duurzaam bouwen
Er is een BEO-veld aangelegd met 250 boringen tot een op een diepte van ca. 90 meter.
Dit BEO-veld is één van de grootste in België.
Het laat toe om te koelen of te verwarmen met energie uit de bodem.
Via een ondergronds systeem van buizen kan in de zomer het teveel aan warmte opgeslagen worden in de bodem en kunnen de gebouwen gekoeld worden. In de winter kan de opgeslagen warmte terug onttrokken worden om de gebouwen te verwarmen. De warmteverdeling naar de verschillende gebouwen in het gevangenisdorp gebeurt via een warmtenetwerk.
Bij de indiening van de initiële bouwaanvraag in 2013, behaalde het project een gemiddelde K-waarde van K18, terwijl de wetgeving die destijds van kracht was een maximale K-waarde van K40 voorschreef. Het project deed dus meer dan dubbel zoveel beter dan wat er voorgeschreven werd. Nu bijna 10 jaar later, wordt de isolatiekwaliteit van gebouwen niet meer uitgedrukt in K-waarden, maar zien we dat de warmtedoorgangscoëfficiënten (U-waarde) van de verschillende bouwdelen nog steeds beter zijn dan de huidige regelgeving.
Een BEO-veld en de zeer ambitieuze energiewaarden van de gebouwen zijn een goede zaak voor zowel het klimaat als voor de energiefactuur.
Daarnaast is ook een warmtekrachtkoppelingsinstallatie voorzien die gebruikt zal worden om elektriciteit op te wekken. Met de restwarmte die daarbij vrijkomt, wordt het warm water voor de gevangenis geproduceerd.
Op het dak van een gebouw worden ca. 140 zonnepanelen geplaatst.
Het jaarlijks gebruik van niet drinkbaar water (spoelen WC’s, groenonderhoud,…) wordt geschat op bijna 9.500.000,00 liter. Door het gebruik van gebufferd regenwater en gezuiverd afvalwater dient er geen drinkbaar stadswater gebruikt te worden voor toepassingen die dat niet vereisen.
Tot slot streeft het project ernaar om een “BREEAM – Very Good” certificaat te behalen. BREEAM is een internationale standaard die wereldwijd projecten beoordeeld op hun duurzaam karakter. Ze bekijken niet enkel de isolatie- of energiewaarden van een gebouw, maar beoordelen het hele bouwproces en de gebruiksfase.
Technische fiche
Eigenaar: Belgische staat
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Eindgebruiker: Federale Overheidsdienst Justitie
DBFM-consortium: Consortium Cafasso (lead partners Denys NV, FCC Construcción S.A. en Macquarie Groupl)
Duur van de werken: 2018 – 2022
Termijn terbeschikkingstelling: 25 jaar (daarna neemt de federale staat de gevangenis over)
Jaarlijkse beschikbaarheidsvergoeding: ca. 40 miljoen euro
Oppervlakte site: 15 ha
Netto-vloeroppervlakte: ca. 105.000 m²
Perimetermuur: 1,2 km
Capaciteit: 1190 plaatsen
