Het gerechtsgebouw is een van de blikvangers op de Grote Markt van Ieper. De Regie der Gebouwen renoveerde het historische gebouw grondig tussen 2010 en 2013. Enkele jaren eerder trad de Regie der Gebouwen ook op als bouwheer en ontwerper voor een uitbreiding langs de Korte Torhoutstraat.
Het gerenoveerde gerechtsgebouw en de nieuwbouwuitbreiding vormen één geheel, met de hoofdingang voor het publiek en de advocaten op de Grote Markt.
Renovatie historisch gerechtsgebouw
Toen de grootscheepse renovatie startte in 2010, waren de gevels al gereinigd en waren de leien dakbedekking en de uitkijktoren al vernieuwd. Tijdens de renovatie van 2010-2013 werden die grondig onderzocht en waar nodig hersteld.
Het houten schrijnwerk is tijdens de renovatie volledig vernieuwd en voorzien van isolerende inbraakwerende beglazing.
De gelijkvloerse verdieping is opengewerkt: het binnenplein werd volledig in het gebouw geïntegreerd. Dankzij de overkoepeling van dat plein werd een echte salle des pas perdus en grote ontvangsthal gecreëerd. Door de lichtstraat baadt de ruimte in het licht. De ingreep zorgt ervoor dat het gerechtsgebouw transparantie uitstraalt. Er werd bovendien glas gebruikt voor de beveiligde wanden in de gangen, zodat het geheel nog lichter en ruimer oogt.
De houten paneeldeuren zijn gerenoveerd en op alle verdiepingen werd de wand- en vloerbekledingen vernieuwd.
De zolderverdieping, die vroeger gebruikt werd als archief en opslagruimte, is nu helemaal ingericht met een grote vergaderzaal, een bibliotheek en een cafetaria. Alle daken werden geïsoleerd en alle muren werden opnieuw geschilderd in heldere kleuren. Ook de technieken zijn vernieuwd.
Het gerenoveerde historische gerechtsgebouw werd op 8 november 2013 officieel heropend.
Bouw van nieuwe uitbreiding
De stedenbouwkundige voorschriften voor de uitbreiding van het gerechtsgebouw waren zeer streng. De Regie der Gebouwen overtuigde de betrokken instanties dat haar ontwerp, een hedendaagse nieuwbouw, in de bestaande omgeving kon worden geïntegreerd.
Aan de opmaak van het architecturaal ontwerp gingen veel opzoekwerk vooraf. De architect hield bij zijn ontwerp rekening met de eclectische bouwstijl van de stad en met het belangrijke oorlogsverleden.
De bestaande straatmuur in de Korte Torhoutstraat diende als uitgangspunt. De voorgevel van de nieuwbouw is een moderne uitwerking van die historische straatmuur, die geherwaardeerd en gerestaureerd werd. De nieuwbouw werd achter de muur opgetrokken en de muur maakt integraal deel uit van de nieuwbouw. De grote centrale poort wordt gebruikt als toegang tot het nieuwe gebouw. De gevels zijn opgetrokken in glas, metalen profielen en platen van blauwe hardsteen.
De toegangspoort wordt in de nieuwbouwgevel benadrukt door de centrale, in glas uitgevoerde gevel waarvoor een roeststalen rooster is aangebracht met een strak vierkant patroon. Het benadrukt de toegangsfunctie en symboliseert de oude middeleeuwse gietijzeren poort. Het patroon wordt herhaald in de rastertekening van de borstweringen, ter hoogte van de vides en terrassen. Boven de centrale toegangspoort, op het frontonmassief, bevindt zich een curve of glooiing, een typisch rococo-element. Dat wordt herhaald in het dak, dat een duidelijk zichtbare waaiervorm heeft.
De uitbreiding van het gerechtsgebouw werd officieel geopend op 25 juni 2008.
Gebruikers
De volgende diensten zijn gehuisvest in het gerechtsgebouw van Ieper:
- de rechtbank van eerste aanleg
- de jeugdrechtbank
- de procureur des Konings
Historiek
De Eerste Wereldoorlog liet een ware ravage achter in Ieper; de stad moest volledig heropgebouwd worden. Het Onze-Lieve-Vrouwehospitaal in de Korte Torhoutstraat, dat opgericht was in 1187, was volledig vernietigd. De poort in de Korte Torhoutstraat, met het opschrift Hôpital Notre-Dame, is tot vandaag de enige getuige van het vroegere hospitaal. In de plaats ervan werd in de jaren twintig een gerechtsgebouw opgetrokken in neogotiek en Vlaamse-renaissancestijl.
De omheiningsmuur van het voormalige hospitaal werd heropgebouwd in een eclectische stijl, met repetitieve neorenaissance-penanten en -ornamenten. De centrale poort verwijst naar de rococostijl.
Bij de heropbouw van de stad moesten strikte richtlijnen nageleefd worden. Privé-bebouwing rond het marktplein moest in een eclectische bouwstijl worden opgetrokken, in metselwerk of natuursteen. Openbare gebouwen zoals de hallen en de kathedraal werden heropgebouwd in natuursteen in neogotische stijl, met hier en daar renaissance-elementen. Door die bouwkundige verplichtingen is Ieper een typisch voorbeeld van het eclecticisme, waarbij verschillende vroegere stijlelementen met elkaar worden vermengd.
Archeologisch onderzoek toonde aan dat het terrein van het gerechtsgebouw voor 1687 bebouwd was met woningbouw. Overblijfselen op een diepte van drie meter duiden op sporen die teruggaan tot de dertiende eeuw. Uit de mesthopen die werden gevonden, konden woonpatronen worden gevormd.
Het gerechtsgebouw is opgetrokken in een gele baksteenbouw, met Atrechtse zandsteen voor de sokkel. Voor het portaal, de kozijnen, de lekdrempels, de druiplijsten en het beeldhouwwerk werd simili- en/of natuursteen (arduin en Euvillesteen) gebruikt.
Technische fiche
Eigenaar: Belgische staat
Uitbreiding
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Gebruiker: FOD Justitie
Architect: Regie der Gebouwen
Studie stabiliteit: bvba Atelier A&T en Regie der Gebouwen
Studie elektriciteit: nv Ingenium en Regie der Gebouwen
Studie centrale verwarming en liften: Regie der Gebouwen
Ruwbouw, restauratie en afwerking: nv Coudron
Centrale verwarming: nv Desmet
Elektriciteit: nv Electro Entreprise
Telefonie: NEC Philips- USB nv
Data: bvba Goematic
Lift: nv Schindler
Netto-oppervlakte: 2 066 m²
Duur werken: 2001-2006
Investering: ongeveer 5 miljoen euro
Historisch gerechtsgebouw
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Gebruiker: FOD Justitie
Bouwwerken: Monument Vandekerckhove (Ingelmunster)
HVAC: nv Ampen (Poperinge)
Elektriciteit: nv Decat (Pervijze)
Lift: nv Coopman (Kuurne)
Nuttige vloeroppervlakte: 3.047 m²
Duur werken: 2010-2013
Investering bouwkundige werken: ongeveer 2, 4 miljoen euro (inclusief btw)
Investering technieken (HVAC, elektriciteit, liften): ongeveer 1 miljoen euro (inclusief btw)
Restauratie buitenschrijnwerk van het gerechtsgebouw aan de Grote Markt 10
Van 2019 tot 2020 werden het buitenschrijnwerk en de dakkappellen gerestaureerd van het pand dat verderop is gelegen, aan de Grote Markt 10, en de ondernemingsrechtbank en het vredegerecht huisvestte.
Op de plaats van het dit gebouw stond een historisch pand dat onder andere fungeerde als hotel en gerechtsgebouw; tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het volledig vernield. Het werd in 1929 gereconstrueerd naar een ontwerp van stadsarchitect Jules Coomans. Het pand is sinds 1994 beschermd als monument.
De werken kostten ongeveer 472.000 euro (inclusief BTW) en werden uitgevoerd met de financiële steun van de Nationale Loterij.
Laatst gewijzigd op 20 februari 2024.
