Het Jubelpark en zijn gebouwen zijn eigendom van de Belgische staat. Terwijl de Regie der Gebouwen de gebouwen op de site beheert, neemt Leefmilieu Brussel het groenbeheer van het park voor zijn rekening.
In het Jubelpark bevinden zich verscheidene federale wetenschappelijke instellingen:
- Museum Kunst & Geschiedenis
- Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis (War Heritage Institute)
- Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK)
Daarnaast liggen er ook andere gebouwen op de site:
- Horta-Lambeauxpaviljoen
- Autoworld
- Grote Moskee
Over het complex
Het complex is opgebouwd rond één hoofdthema. Het bestaat uit twee paviljoenen die met elkaar verbonden zijn door een halfcirkelvormige zuilengalerij en een centrale, driedelige triomfboog.
Die arcades werden tussen 1904 en 1905 opgericht door de Franse architect Charles Girault. Aan weerszijden van de zuilengalerij bevindt zich in het noorden de Bordiauhal (1880) en in het zuiden het recentere paviljoen van de architecten Puttemans en Malcause (1956-1958).
Het Jubelparkcomplex is beschermd sinds 22 april 2004.
Renovatie van de gevels en het schrijnwerk (Autoworld en War Heritage Institute)
De Regie der Gebouwen zal vanaf 2023 tot 2026 de gevels en het schrijnwerk van de gebouwen van het War Heritage Institute (Legermuseum) en van Autoworld restaureren. De Federale Ministerraad gaf op 23 december 2022 zijn akkoord.
De restauratiewerken worden in 4 fasen uitgevoerd die elkaar overlappen, zodat wanneer de uitvoering van de ene fase bezig is, de voorbereiding voor de andere fase van start gaat. De totale kostprijs wordt geschat op 27,7 miljoen euro, inclusief btw.
Aan de werken gaan voorbereidende studies vooraf, zoals een asbestinventaris, opmetingen van de gevels, analyse van de materialen en schadebeeld van de gevels, bouwhistorische en materiaal-technische studies en stabiliteitsonderzoek.
Gelet op het beschermd statuut van het Jubelpark en de gebouwen, worden de werken uitgevoerd in samenwerking met de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.
Dit project volgt op het grote renovatieproject van de daken van de musea in het Jubelpark dat in 2018 werd aangevat en nu in zijn laatste fase is. De werken kaderen binnen het Project 50/200 en zullen de Jubelparksite een nieuw elan geven in aanloop naar het tweehonderdjarig bestaan van België in 2030.
Werken in 4 fasen (2023-2026)
- Fase 1: Luchtvaarthal Legermuseum (2023-2024)
In de eerste fase worden 3 van de 4 gevels van de Luchtvaarthal van het Legermuseum gerestaureerd. De voorgevel die uitgeeft op de esplanade werd reeds in 2013 volledig gerestaureerd en valt buiten de scope van deze opdracht.
Het doel is om midden 2023 te starten met de restauratiewerken.
De noordelijke achtergevel (700 m²) van de luchtvaarthal wordt voorzien van vacuüm isolerende beglazing en er wordt isolatie voorzien achter de zinken gevelbekleding (802 m²).
De oostelijke zijgevel van de luchtvaarthal wordt voorzien van thermisch isolerend restauratieglas (197 m²), nieuwe thermisch onderbroken metalen profielen (197 m²) en een nieuwe geïsoleerde metalen schuifpoort.
De daken en de aansluitende glasgevels van de Luchtvaarthal worden momenteel reeds gerenoveerd en maken deel uit van de laatste renovatiefase van de daken van de musea in het Jubelpark.
- Fase 2: Autoworld (2024-2025)
In de tweede fase worden alle gevels van Autoworld, met inbegrip van de voorgevel aan de esplanade gerestaureerd.
De renovatie van de daken en de aansluitende glasgevels van Autoworld worden momenteel beëindigd en maken deel uit van de grote renovatie van de daken van de musea in het Jubelpark.
- Fase 3: Bordiauhal en voor- en binnengevels Legermuseum (2025-2026)
Fase 3 (de omvangrijkste) omvat verschillende gevels van het Legermuseum, waaronder de gevels van de Bordiauhal en de voorgevel aan de zijde van de esplanade. Ook de buitengevels rondom de dienstingang worden aangepakt.
- Fase 4: Triomfboog en Hemicycle (2026)
In de laatste fase wordt de Triomfboog en de halfronde open buitengalerij (hemicycle) aangepakt waarbij ook de bronzen beelden aan de Triomfboog gereinigd zullen worden.
De dakbedekking in zink en het houten terras worden in het eerste trimester van 2023 vernieuwd en maakt deel uit van het grote renovatieproject van de daken.
Een energetische verbetering
De restauratiewerken omvatten het reinigen, herstellen en restaureren van de volledige gevels met het daarbij horende schrijnwerk.
De gevels zijn opgebouwd vanuit een metalen structuur met invulmetselwerk in baksteen en/of natuursteen. Er werd vooral Doornikse kalksteen, Gobertange steen, Belgische blauwe hardsteen, ook wel gekend als ‘petit granit’ en Henegouwse hardsteen gebruikt.
Het schrijnwerk bestaat hoofdzakelijk uit metaal met hier en daar een recente herstelling in aluminium of hout. De ontbrekende decoratieve elementen in de gevels worden geconsolideerd of gerestaureerd.
Energetische verbeteringen zijn enkel mogelijk op de niveau van het schrijnwerk. De gevels isoleren is technisch niet haalbaar en geen optie omdat de Jubelpark-site geklasseerd is.
Het schrijnwerk dat in voorgaande bouwfases al vervangen werd door dubbel glas, wordt voorzien van vernieuwde beglazing dat voldoet aan de huidige energetische waarden.
Het schrijnwerk met enkele beglazing wordt vervangen door dubbel glas.
Het type glas zal bepaald worden aan de hand van de voorafgaande studies en wordt voorgelegd aan de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.
De bedoeling is om het HVAC-verbruik (ventilatie, klimaatregeling en verwarming) na restauratie van de gevels en het schrijnwerk met 10 tot 15% te verminderen. In combinatie met de isolatie van daken zal de totale impact naar verwachting ongeveer 20-30% bedragen voor de gerenoveerde verwarmde ruimtes.
Technische fiche
Eigenaar: Belgische staat
Opdrachtgever: Regie der Gebouwen
Duur van de werken: 2023-2026
Studiebureau: nog te bepalen
Aannemer: nog te bepalen
Totale kostprijs van de werken: ongeveer 27,7 miljoen euro, inclusief btw.
Renovatie van de daken
De ministerraad heeft in 2016 groen licht gegeven voor de dringende renovatie van enerzijds de daken van het Museum Kunst & Geschiedenis (MKG), het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis (Legermuseum) en Autoworld in het Jubelpark, en anderzijds de daken van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België bij de Kunstberg in Brussel.
Wat betreft de daken in het Jubelpark gaat het om een globale federale investering van ongeveer 21 miljoen euro, gefinancierd door de Regie der Gebouwen en door Beliris. De Regie der Gebouwen staat in voor de financiering van de renovatie van de daken van het Legermuseum en Autoworld. In de zomer van 2016 liet ze de daken van de hele Jubelparksite opmeten.
Werken in 4 fasen
Gelet op de omvang van de dakoppervlakte (meer dan 31.000 m² of zo’n 6 voetbalvelden) worden de daken in het Jubelpark in vier fasen gerenoveerd.
In de eerste fase (oktober 2018 - september 2020) werden volgende daken gerenoveerd:
- het dak van de vierkante koer (MKG)
- het dak rond de kloostertuin (MKG)
- het dak van de Narthex (MKG)
- een gedeelte (drie traveeën groot) van de verticale glaspartijen van het dak van de (Legermuseum)
De tweede fase (december 2019 - juni 2021) hield de renovatie in van:
- het dak van de Rotonde (MKG);
- het dak rond de Japanse tuin (MKG);
- het dak van het gebouw ‘Oudheid’ (MKG);
- het dak van de eerste hemicycle.
De derde fase (januari 2021 - begin 2023) houdt de renovatie in van:
- het dak van Autoworld;
- het dak van de ateliers van het MKG.
De vierde fase (maart 2022 - voorjaar 2023) houdt de renovatie in van:
- de resterende verticale glaspartijen van het dak van de luchtvaarthal (Legermuseum);
- de dakbekleding (terrassen) op de Triomfboog;
- de glazen opstanden van de Duitse zaal (Legermuseum);
- de glasstrook van de historische en technische zalen (Legermuseum).
De daken van het Legermuseum waren nog in goede staat en daarom was het oorspronkelijk de bedoeling om enkel de verticale glaspartijen en de lichtstraten van de daken te vernieuwen.
Als gevolg van de stormen Ciara en Dennis in februari 2020 kwam echter een deel van de zinken dakbedekking van de Bordiauhal van het Legermuseum los, waardoor er ook voor dit deel in 2020 herstellingswerken moesten uitgevoerd worden.
Verschillende types van daken
De daken van het Museum Kunst & Geschiedenis bestaan uit een combinatie van een gebinte in hout, metaal en beton. Het grootste gedeelte van het dak is bekleed met zink dat op verschillende plaatsen doorbroken is door grote glaspartijen. De daken die uitgeven op de kloostertuin zijn bedekt met leien.
Het dak van de Bordiauhal (Legermuseum), de grote hallen (Autoworld en Legermuseum) en de halfcirkelvormige hallen (onderdeel van het Legermuseum) bestaan uit een metalen structuur bedekt met zink en doorbroken door verschillende glaspartijen.
De werken aan de daken in het Jubelpark bestaan uit:
- het vernieuwen van de dakbedekking uit lood, zink, EPDM en leien;
- het aanbrengen van thermische isolatie;
- het vernieuwen van de dakkoepels;
- het renoveren van de lichtstraten en verticale glaspartijen (Legermuseum en Autoworld) zonder afbreuk te doen aan het uitzicht;
- het plaatsen van zonwerende, thermische isolerende beglazing;
- het verbeteren van de regenwaterafvoer;
- het verwijderen van dak-elementen die niet meer in gebruik zijn (schoorstenen, ventilatiebuizen, enz.);
- het restaureren van de deksteen uit blauwe hardsteen en herstelling van de voegen;
- het verbeteren van de levenslijnen en ladders om de veiligheid bij onderhoudswerken te verbeteren;
- het vernieuwen van de bliksemafleiders.
Technische fiche
Eigenaar: Belgische staat
Opdrachtgever: Regie der Gebouwen
Aannemer: SIX bvba
Totale dakoppervlakte: ca. 31.000 m² waarvan
- 18.485 m² MKG
- 3.490 m² Legermuseum
- 9.095 m² Autoworld
Duur van de werken: oktober 2018 – 2023
Globale investering: ongeveer 21 miljoen euro (inclusief BTW)
- 52,5 % gefinancierd door de Regie der Gebouwen
- 47,5 % gefinancierd door Beliris
Afsluiting van de parking op de Esplanade en achter de Triomfboog
Om de veiligheid en de continuïteit van de werf voor de renovatie van de daken in het Jubelpark te garanderen, werd beslist om begin januari 2020 de Esplanade van het Jubelpark en de zone achter de Triomfboog parkeervrij te maken, en dit voor een periode van 3 jaar.
Er wordt sinds januari 2020 alleen maar toegang verleend aan de voertuigen van leveranciers, personeelsleden, hulpdiensten, parkwachters en aannemers die de werken uitvoeren.
Bezoekers met beperkte mobiliteit die met de wagen komen en bezoekersbussen voor de musea krijgen toegang tot de Esplanade. Voor hen zijn parkeerplaatsen voorzien.
Voor evenementen is er in principe niets veranderd.
Lees hier hoe u het Jubelpark kunt bereiken met het openbaar vervoer, de fiets of de wagen.
Meer info over de bereikbaarheid van de verschillende musea in het Jubelpark kan u terugvinden op hun websites:
Opmaak van masterplannen
Naast de renovatie van de daken moeten andere renovatie-, restauratie- en herinrichtingswerken uitgevoerd worden in de verscheidene federale wetenschappelijke instellingen.
De Regie der Gebouwen is verantwoordelijk voor de opmaak van het masterplan voor het Museum Kunst & Geschiedenis (MKG) en het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) in het Jubelpark.
In september 2021 startte een haalbaarheidsstudie, die moet resulteren in een eerste aanzet voor het masterplan voor de binnenrestauratie en de herinrichting voor de twee instellingen.
Deze haalbaarheidsstudie behandelt zowel het MKG als het KIK en onderzoekt wat er mogelijk en nodig is op de Jubelparksite om te voldoen aan de toekomstvisies van beide instellingen. In eerste instantie zal de site worden opgemeten en zal er naar synergiën gezocht worden.
Daarna wordt een specifieke studie (masterplan: voorontwerp, stedenbouwkundige vergunningsaanvraag, project, enz.) uitgevoerd per instelling. Deze studies maken deel uit van een nieuwe opdracht waarvan de resultaten eind 2023 verwacht worden.
Vervolgens zullen de werken van start kunnen gaan, op basis van de plannen en technische beschrijvingen opgemaakt tijdens de specifieke studies.
Technische fiche
Eigenaar: Belgische Staat
Opdrachtgever: Regie der Gebouwen
Gebruikers: Museum Kunst & Geschiedenis en Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium
Duur van de haalbaarheidsstudie: van september 2021 tot december 2022
Kostprijs haalbaarheidsstudie: ca. 1,6 miljoen € incl. BTW.
Verlichting in het Jubelpark
De verlichting van het Jubelpark en van de gebouwen die er zich bevinden, zet dit Brusselse erfgoed in de kijker.
Om van deze verlichting te kunnen blijven genieten en tegelijkertijd de energieconsumptie en de lichtpollutie te beperken, werd een lichtplan uitgewerkt dat door Beliris uitgevoerd werd. De Regie der Gebouwen financierde een gedeelte van deze werken.
Deze erfgoedkundige herwaardering betreft de gevels van de gebouwen rond de Esplanade, de noordelijke en zuidelijke hal, de halfcirkelvormige zuilengalerij, de Bordiauhal, het Paviljoen van de Oudheid, de Prinses Elisabeth-vleugel, de rotonde en – uiteraard – de Triomfboog van het Jubelpark.
Het betrof volgende werken:
- de schijnwerpers, bekabeling en bevestigingen werden vervangen door nieuwe toestellen. Deze werden voorzien rond de gebouwen en op de vele paden rond de halfcirkelvormige Zuilengalerij en de Terrassen, alsook op de betrokken gebouwen;
- voorafgaande controles en aanpassingen op het einde van de werken;
- afstellen van de elektrische installaties en de installatie van een gecentraliseerd beheersysteem voor zowel de openbare verlichting als voor de andere verlichting.
In het lichtplan werd een nieuwe scenografische verlichting voor het Jubelpark uitgewerkt die de bestaande constructies eerbiedigt, met onopvallende bevestigingen die subtiel aansluiten op de gevels.
Dankzij een gecentraliseerd beheer wordt de verlichting aangepast in functie van de seizoenen en het moment van de avond of de nacht. Dit laat toe om de energiefactuur met ongeveer de helft te verlagen en de lichtpollutie te beperken, en tegelijkertijd deze emblematische architectuur op subtiele wijze in de kijker te zetten.
Het totaalbedrag voor de werken bedroeg ongeveer 1.580.000 euro, BTW inbegrepen. De Regie der Gebouwen investeerde ongeveer 484.000 euro, BTW inbegrepen.
De werken liepen van het voorjaar 2020 tot de zomer 2021.
In 2016 heeft de Regie der Gebouwen al een bedrag van 28.000 euro (BTW niet inbegrepen) besteed aan de vervangingen en de herstelling van de lantaarns en schijnwerpers die het park verlichten.
Installatie van een warmtekrachtkoppeling
De verschillende gebouwen die zich op de Jubelparksite bevinden worden verwarmd vanuit een centrale stookplaats die zich onder Autoworld bevindt.
In 2014 werd die stookplaats in samenwerking met Sibelga uitgebreid met een warmtekrachtkoppelingseenheid, die gelijktijdig warmte en elektriciteit produceert, met aardgas als brandstof.
Dankzij dat proces werd er zo’n 80.000 euro bespaard op de jaarlijkse energiefactuur en werd er vele honderden tonnen minder CO2 uitgestoten.
Meer informatie over de warmtekrachtkoppelingsinstallatie
Persberichten
- Persbericht 23 december 2022: Gevels van het Legermuseum en Autoworld in het Brusselse Jubelpark worden gerestaureerd
- Persbericht 23 maart 2022: De Regie der Gebouwen start laatste fase van de dakenrenovatie in het Brusselse Jubelpark
- Persbericht 2 september 2021: "Eerste fase van het Masterplan van het Museum Kunst en Geschiedenis en het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium in het Jubelpark gestart"
- Persbericht 3 juni 2021: "Regie der Gebouwen rondt dakenrenovatie af van het Museum Kunst & Geschiedenis in het Brusselse Jubelpark"
- Persbericht 28 januari 2021: "De Regie der Gebouwen vernieuwt de daken (9.000 m²) van Autoworld in het Brusselse Jubelpark"
- Persbericht 14 januari 2020: "De esplanade van het Jubelpark in Brussel wordt vanaf 15 januari 2020 gesloten voor voertuigen"
- Persbericht 20 november 2019: "Esplanade Jubelpark Brussel wordt parkeervrije zone"
- Persbericht 24 september 2019: "Grootschalige renovatie van de daken van de musea in het Jubelpark: werken zitten op schema"
- Persbericht 4 oktober 2018: "Regie der Gebouwen start met de renovatie van de daken van het Museum Kunst & Geschiedenis, het Legermuseum en Autoworld in het Jubelpark in Brussel"
- Persbericht 19 september 2016: "De daken van het Jubelparkmuseum, Autoworld en het Legermuseum worden opgemeten"
Laatst gewijzigd in december 2022.
