Het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis (“Legermuseum”), ongeveer 40.000 vierkante meter groot, is een federale wetenschappelijke instelling en maakt deel uit van het War Heritage Institute. Het bevindt zich in het Brusselse Jubelpark.
Het heeft als doel de kennis te bevorderen van de militaire geschiedenis en van de geschiedenis van conflicten. De infrastructuur van het gebouw dateert van 1880.
De Regie der Gebouwen heeft er al tal van werken uitgevoerd en er staan er nog gepland.
Bereikbaarheid
Het is verboden te parkeren op de esplanade van het Jubelpark en de laan achter de Triomfboog.
Lees hier hoe u het Jubelpark kunt bereiken met het openbaar vervoer, de fiets of de wagen.
Renovatie van de gevels en het schrijnwerk
De Regie der Gebouwen zal van 2024 tot 2027 de gevels en het schrijnwerk van de gebouwen van het War Heritage Institute (Legermuseum) en van Autoworld in het Jubelpark restaureren. De Federale Ministerraad gaf op 23 december 2022 zijn akkoord.
De restauratiewerken worden in 4 fasen uitgevoerd die elkaar overlappen, zodat wanneer de uitvoering van de ene fase bezig is, de voorbereiding voor de andere fase van start gaat. De totale kostprijs wordt geschat op 27,7 miljoen euro, inclusief btw.
Aan de werken gaan voorbereidende studies vooraf, zoals een asbestinventaris, opmetingen van de gevels, analyse van de materialen en schadebeeld van de gevels, bouwhistorische en materiaal-technische studies en stabiliteitsonderzoek.
Gelet op het beschermd statuut van het Jubelpark en de gebouwen, worden de werken uitgevoerd in samenwerking met de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.
Dit project volgt op het grote renovatieproject van de daken van de musea in het Jubelpark dat in 2018 werd aangevat en nu in zijn laatste fase is.
Lees meer op de projectpagina over het Jubelpark.
Renovatie van de daken
De ministerraad gaf in 2016 groen licht voor de renovatie van enerzijds de daken van het Museum Kunst & Geschiedenis (MKG), het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis (Legermuseum) en Autoworld in het Jubelpark, en anderzijds de daken van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België bij de Kunstberg in Brussel.
Wat betreft de daken in het Jubelpark gaat het om een globale federale investering van ongeveer 21 miljoen euro, gefinancierd door de Regie der Gebouwen en door Beliris.
Gelet op de omvang van de dakoppervlakte (meer dan 31.000 m² of zo’n 6 voetbalvelden) worden de daken in het Jubelpark in vier fasen gerenoveerd.
De werken gingen in oktober 2018 van start en zullen duren tot begin 2024. Eerst werden de daken van het Museum Kunst & Geschiedenis en van een deel van het Legermuseum aangepakt en vervolgens die van Autoworld. In de huidige, laatste fase wordt nog een deel van de daken van het Legermuseum gerenoveerd.
Lees meer op de projectpagina over het Jubelpark.
Vernieuwing verlichting in de "Zaal 14-18" en de Luchtvaarthal
De “Zaal 14-18” van het Legermuseum bevat de meest omvangrijke collectie ter wereld van objecten uit de Eerste Wereldoorlog, zoals legeruniformen, tanks, kanonnen,...
In 2020 werd de verlichting van deze zaal vernieuwd. De bedoeling was om voor een aangenamere belichting te zorgen in de zaal en de kostbare tentoongestelde objecten beter te beschermen tegen schadelijke lichtstralen.
In de zaal werden op 8 meter hoogte spanningsrails bevestigd in de lengterichting. Het gaat in beide delen van de zaal telkens om 2 rails van een 50-tal meter lang die net onder de kabelgoten werden opgehangen, zodat ze niet zouden opvallen. Aan deze spanningsrails werden accentspots en noodverlichting opgehangen.
De verouderde TL-verlichting in de 53 vitrinekasten die zijn opgesteld in de zaal, werd vervangen door energiezuinige LED-panelen. Deze LED-panelen worden geactiveerd via bewegingsdetectoren in de nabijheid van de vitrinekasten en schakelen gedimd aan en uit. Ze leveren een meer natuurlijk licht, dat bovendien de kwetsbare stoffen van de tentoongestelde objecten beter beschermt op lange termijn.
Bijkomend werden in de Luchtvaarthal van het Legermuseum nieuwe LED-schijnwerpers geplaatst, die bij stroomonderbrekingen de zaal verlichten via een nieuw noodstroomaggregaat (UPS).
Vernieuwen sanitaire ruimten
In 2019 werden de toiletten aan de hoofdingang van het legermuseum vernieuwd. De huidige installaties hadden hun beste tijd gehad en waren toe aan vernieuwing, zodat het museum zijn bezoekers een beter comfort kan bieden.
Herinrichting Bordiauhal
De indrukwekkende Bordiauhal, die uit drie verdiepingen bestaat, is het enige deel dat overblijft van het oorspronkelijke ontwerp dat de Belgische architect Gédéon Bordiau maakte rond 1880.
Tussen 1985 en 1987 werd het interieur grondig verbouwd.
Daarbij werden grote graafwerken uitgevoerd, om op niveau -1 een bijkomende verdieping in het centrale deel van de hal aan te leggen.
Het oorspronkelijke niveau werd heraangelegd in gewapend beton en met een houten parket afgewerkt.
Er werden ook twee opengewerkte nieuwe verdiepingen in gewapend beton aangelegd als zijdelingse mezzanines, met een brugverbinding op het hoogste niveau.
De bovenste mezzanine is al sinds het begin gewijd aan de Tweede Wereldoorlog.
In 2017 heeft de Regie der Gebouwen opnieuw belangrijke inrichtingswerken uitgevoerd.
Ook de lager gelegen mezzanines werden uitgerust om de museale ruimte te vergroten die gewijd is aan militaire conflicten van de twintigste eeuw.
Het gaat om omkeerbare inrichtingswerken, met lichte wegneembare wanden, verlichting en verduistering, schilderwerken en aanpassingen voor beveiliging en uitrusting, die noodzakelijk waren om de scenografie voor die expo te omkaderen.
Renovatie hoofdingang
In 2016 heeft de Regie der Gebouwen, in samenwerking met het Legermuseum, de hoofdingang van het Legermuseum gerenoveerd. Die beschikt daardoor over een echte ontvangstruimte.
De Regie der Gebouwen heeft de rails geleverd om er de nieuwe verlichting aan op te hangen.
Ze stond eveneens in voor de renovatie van het inkomsas: het plafond van het sas werd herschilderd en het schrijnwerk van de toegangsdeuren werd geschuurd en gevernist.
Ten slotte heeft ze een glazen leuning langs beide zijden van de trap geplaatst en het plafond hersteld van de ruimte die als nieuwe vestiaire dient.
Het museum heeft op zijn beurt nieuwe verlichtingsarmaturen gekocht en de muren en de vloeren afgewerkt.
Inrichting Antarctica-tentoonstelling
In 2015 heeft de Regie der Gebouwen een reeks werken uitgevoerd in de luchtvaarthal van het Legermuseum, zodat het museum er een nieuwe permanente tentoonstelling in kon onderbrengen: Antarctica.
Door een kleine zone onder de mezzanine van de luchtvaarthal op te frissen, kon het Legermuseum die zone inrichten met nieuwe informatiepanelen en vitrines gewijd aan de inzet van het leger in het werelddeel Antarctica.
Er werden verschillende onderhoudswerken uitgevoerd:
- Plaatsing van een nieuwe epoxyvloer
- Plaatsing van voorzetwanden tegen de gevelmuren
- Schilderwerken op de stalen structuur
- Plaatsing van nieuwe verlichtingsrails
De Antarctica-tentoonstelling opende haar deuren in maart 2016.
Herstel bordes in blauwe hardsteen
Het niveauverschil tussen de technische/historische zalen en Bordiauhal wordt overbrugd door enkele treden en een overloop in blauwe hardsteen. Een deel van die tegels was na jarenlang gebruik aan vervanging toe.
In 2015 werden de kapotte tegels voorzichtig verwijderd en vervangen door nieuwe tegels. Bij dergelijke restauratiewerken is het van groot belang dat de nieuwe blauwe hardsteen van hetzelfde type, kleur en afwerking is als de oorspronkelijke steen.
Gevelrestauratie zuidgevel Bordiauhal
Na een inspectie van de zuidelijke gevel van de Bordiauhal besliste de Regie der Gebouwen de gevel restaureren. Die restauratie vond plaats in 2015 en hield de volgende werken in:
- Gevelreiniging
- Herstellen van de voegen
- Verankering blauwe hardsteen
- Herstellen barsten tegen waterinfiltratie
- Restauratie natuursteen
- Behandeling tegen mos- en plantengroei
Inrichting van de educatieve ruimte
In 2012, heeft de Regie der Gebouwen in nauwe samenwerking met het museum een lokaal heringericht en aangepast voor de ontvangst en de activiteiten georganiseerd door de Educatieve Dienst van het Legermuseum.
Ter ondersteuning van hun succesvolle kinderwerking, waarvoor een prijs werd uitgereikt door de Brusselse Musea, werd een vrijstaand lokaal in wat vervallen staat, gesaneerd en geschilderd.
Door in dit hoge lokaal een insteek vloer met trap te plaatsen werd de vloeroppervlakte vergroot en kreeg het lokaal meer diversiteit in speelplekken en een meer avontuurlijker uitstraling.
De technische uitrusting en de verwarming werd aangepast en er werden ook wasbakjes op kindermaat en ingebouwde berging aan toegevoegd voor de opslag van het creamateriaal.
Werken zuidgevel Luchtvaarthal
IJzeren structuren van de zuidgevel
Tussen 2009-2012 heeft de Regie der Gebouwen de ijzeren structuren van de zuidgevel van de Luchtvaarthal gerestaureerd.
Die structuren dateren gedeeltelijk uit 1888, gedeeltelijk uit 1895 (toen een deel van de Luchtvaarthal werd opengebroken) en gedeeltelijk uit 1905 (toen de esplanade in zijn huidige vorm is aangelegd).
Oorspronkelijk werden de gebinten opgebouwd door middel van klinknagelverbindingen. Die oude techniek, die vandaag verdwenen is en vervangen werd door lassen en boutwerk, werd evenwel opnieuw gebruikt tijdens de restauratie.
Het origineel lastenboek voorzag in klaar helder glas. Al het draadglas – geplaatst in de jaren zestig - werd verwijderd en vervangen door helder glas met een onzichtbare coating, die de warmte beter opslaat en die het dynamisch spel van de grote spanten en opgehangen vliegtuigen zichtbaar laat.
Gevel van het peristilium
Het peristilium werd in 1910 afgewerkt volgens de plannen van de Parijse architect Girault. De gevels, zuilen en voetstukken werden volledig uit blauwe hardsteen vervaardigd. De neoklassieke constructie van het geheel is sober, maar majestueus.
Reiniging
De gevel werd gereinigd om de staat van de natuursteen, de scheuren en het voegwerk te kunnen bestuderen. De reiniging werd zeer voorzichtig uitgevoerd om het grijze patina zoveel mogelijk te behouden en te vermijden dat de gereinigde delen te veel contrasteren met de rest van de esplanade en de triomfbogen. Lichte vervuiling werd overal weggenomen met verzadigde stoom en waar nodig werd plaatselijk een aangepaste hydropneumatische straaltechniek op lage druk toegepast.
Herstelling van de blauwe hardsteen
Sommige stenen van de overhangende kroonlijsten vertoonden scheuren, waardoor er stukken naar beneden dreigden te vallen. Verschillende herstellingsoperaties werden uitgevoerd om die stenen te verstevigen om ze zoveel mogelijk te behouden. Het is slechts uitzonderlijk dat er nieuwe stenen ter vervanging geplaatst worden.
Graffitibestrijding
Tijdens de werken werd alle graffiti verwijderd. Er werd vervolgens een onzichtbare anti-graffitibescherming aangebracht.
Deuren
De zeven monumentale deuren (één grote en zes kleine) werden volledig gerestaureerd.
Daarvoor werden ze een voor een voorzichtig gedemonteerd. Het geklasseerde buitenschrijnwerk werd bewaard en hersteld. De onderdelen werden in het atelier van een meestersmid gedemonteerd en behandeld tegen roest. De verroeste en vervormde elementen werden hersteld om hergebruikt te worden, of vervangen als dat nodig was. Hang- en sluitwerk werd nagekeken en hersteld en er werd veiligheidsbeglazing geplaatst. De draairichting werd aangepast zodat de deuren ook voor noodevacuatie kunnen dienen.
De plafonds en de vloeren van het Peristilium
De kostbare vloeren in grote natuursteentegels met geometrische patronen werden gesaneerd en waar nodig werd ook de ondervloer hersteld.
De bijzondere plafonds werden op de oude wijze vernieuwd met een imitatiebepleistering in gefrijnde blauwe hardsteen. Dat gebeurde nadat de draagbalken in gewapend beton onderzocht waren op betonrot en gesaneerd waren.
Technische fiches
Eigenaar: Belgische staat
Opdrachtgever: Regie der Gebouwen
Gebruiker: Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis
Vernieuwing verlichting in de "Zaal 14-18" en de Luchtvaarthal
Aannemer: Van Cauter Multitechnieken
Kostprijs werken: ongeveer 274.000 euro (incl. BTW)
Duur werken: 2020
Bordiauhal
Aannemer: WYCOR -BRUNS
Kostprijs werken: 475.000 euro
Duur werken: 2017
Hoofdingang
Aannemer: IMCE/Liégeois menuiserie
Duur werken: 2016
Antartica
Aannemer: Malice Enterprise Général
Kostprijs werken: 80.750 euro
Duur werken: 2015
Bordes in blauwe hardsteen
Aannemer: Denys nv
Kostprijs werken: 58.000 euro
Duur werken: 2015
Zuidgevel Bordiauhal
Aannemer: Denys nv
Kostprijs werken: 80.750 euro
Duur werken: 2014
Educatieve ruimte
Aannemer: Ets Malice S.A.
Kostprijs werken: 115.000 euro
Duur werken: 2012
Zuidgevel Luchtvaarthal
Aannemer: MONUMENT Vandekerckhoven nv
Kostprijs werken: 3.420.000 euro
Duur werken: 2009-2012
Laatst gewijzigd in februari 2024.
