“De herinneringen van de Staat bewaren is de basis leggen van onze gemeenschappelijke geschiedenis en tegelijkertijd het wetenschappelijk werk van onze onderzoekers valoriseren. Naast dit onschatbaar aspect, is het ook de gelegenheid om de energieprestaties te verbeteren van de openbare infrastructuren. Hiervoor werd 8,7 miljoen euro geïnvesteerd door de Regie der Gebouwen”, zegt Mathieu Michel, Staatssecretaris voor Digitalisering, belast met Administratieve Vereenvoudiging, Privacy en met de Regie der Gebouwen.
“Er werd een opslagplaats voor het Rijksarchief opgericht in Aarlen bij koninklijk besluit in 1849. De afgelopen 175 jaar zijn de collecties aanzienlijk gegroeid en zijn de technieken en middelen sterk geëvolueerd. Het complex dat we vandaag met plezier mogen inhuldigen, moet mogelijk maken te voldoen aan de opdrachten van het Rijksarchief voor minstens de komende 30 jaar. Het Rijksarchief heeft trouwens een belangrijke rol te spelen in de digitale overgang van onze openbare besturen ,” zegt Thomas Dermine, Staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen, belast met Wetenschapsbeleid.
“We zijn verheugd dat we dit nieuwe complex eindelijk officieel kunnen openen nu de gezondheidssituatie het toelaat. De werken, die eind 2020 werden afgerond, hebben het niet alleen mogelijk gemaakt om de archiveringscapaciteit te verdubbelen, maar ook om het Rijksarchief een volledig gerenoveerd en modern complex ter beschikking te stellen dat nu beantwoordt aan de eisen van het beroep en van het publiek. Bovendien was de duurzame aard van dit project van essentieel belang voor de Regie der Gebouwen om bij te kunnen dragen aan de energiebesparingen en haar CO2-afdruk te beperken”, voegt Laurent Vrijdaghs, administrateur-generaal van de Regie der Gebouwen, hieraan toe.
“Sinds meer dan tien jaar was de opslagplaats van Aarlen verzadigd. Dankzij deze uitbreiding en renovatie, met een opslagcapaciteit van 40 kilometer, kan het Rijksarchief weer gerust verdergaan met de groei van hun fondsen en collecties. We hebben bijvoorbeeld recent 800 meter archief van de FOD Financiën overgebracht en ongeveer 700 meter aan dossiers van Luxemburg over de oorlogsschade aan privégoederen”, aldus Karel Velle, Algemeen Rijksarchivaris.
Een project in twee fasen
Het totale project vertegenwoordigt een investering van ongeveer 8,7 miljoen euro en liep van april 2017 tot oktober 2020.
Fase 1: bouw van de uitbreiding
Tijdens de eerste fase werd een uitbreiding gebouwd die voornamelijk bestaat uit opslagruimtes en onthaalruimtes voor het publiek: leeszaal, tijdelijke tentoonstellingszaal, enz.
Dit nieuw gebouw waarvan de structuur uit beton bestaat, heeft een totale oppervlakte van 4.631 m², verdeeld over 5 verdiepingen. Hierdoor biedt het gebouw ruimte voor 20 kilometer aan documenten in specifieke klimaatomstandigheden en met een beveiligde toegang.
Fase 2: renovatiewerken aan het bestaande gebouw
Tijdens de tweede fase stond de grondige renovatie van het bestaande gebouw op het programma, dat voornamelijk archiefmagazijnen en lokalen voor het personeel omvat. De oppervlakte hiervan bedraagt 4.403 m².
De verschillende werken in dit oude gebouw omvatten onder andere een volledige asbestsanering en de reorganisatie en renovatie van de lokalen voor het personeel.
Verbinding tussen gebouwen en omgeving
Om het oude gerenoveerde gebouw te verbinden met het nieuwe bijgebouw en een vlotte circulatie te verzekeren, werd een volume opgericht tussen de twee gebouwen. Dat volume omvat een trappenhuis en een lift voor zowel het personeel als de bezoekers.
Een duurzaam project
In elke fase van het project werden speciale technieken toegepast om het energieverbruik en de CO2-afdruk van het nieuwe complex te beperken.
De nieuwbouw is een energiebesparend gebouw met een hoog isolatieniveau.
Het verwarmingssysteem wordt er tot stand gebracht door een warmtepomp met verticale geothermische sonde. Die warmtepomp wordt gevoed door fotovoltaïsche panelen en verzekert de warmwaterproductie die nodig is om de verschillende ventilo-convectoren van de uitbreiding te voeden. Ze maakt het mogelijk om gratis groene energie te recupereren die opgeslagen zit in de bodem om de uitbreiding in de winter te verwarmen en in de zomer af te koelen via geocooling.
Tegelijk met deze nieuwbouw, werd er een stormbekken geplaatst om als buffer te dienen in geval van hevige regen en de risico’s op hoge waterstanden van de Semois te beperken. Er werd ook een waterreservoir van 20 m³ ingegraven achteraan het gebouw voor alle sanitaire voorzieningen van de uitbreiding, maar ook voor de adiabatische wisselaar van de ventilatiegroep, waardoor het mogelijk is om een “gratis” verfrissing te verwezenlijken van de ventilatielucht tijdens de zomermaanden.
Wat betreft het oude gebouw werd het omhulsel volledig geïsoleerd en werden alle ramen vervangen.
Er werd ook een nieuwe ventilatiegroep geplaatst om een betere controle mogelijk te maken van de klimaatomstandigheden, specifiek voor de bewaring van de archieven.
Continuïteit van de diensten
Aangezien de werken in twee fasen plaatsvonden, kon de continuïteit van het Rijkarchief steeds gewaarborgd worden.
Het Rijksarchief van Aarlen is als federale wetenschapsinstelling belast met de uitvoering van de federale wetgeving.
Het Rijksarchief in Aarlen verwerft en behoudt de openbare archieven die ouder zijn dan 30 jaar (archief van de gerechtshoven en rechtbanken, van de openbare besturen, enz.), de notariële archieven alsook de archieven van de privésector en particulieren die gevestigd, woonachtig zijn of geweest zijn in de provincie Luxemburg: ondernemingen, politici, verenigingen, vennootschappen, invloedrijke families, enz., die een belangrijke rol hebben gespeeld in de maatschappij. De fondsen en collecties die bewaard worden in het Rijksarchief van Aarlen zijn talrijk en zijn verspreid over verschillende eeuwen. Men vindt er de archieven van de ministers Joseph Michel, Jean-Pol Poncelet, Charles-Ferdinand Nothomb, Maurice Brasseur, van kerkelijke instellingen zoals de abdij van Orval, kaarten en plannen, enz.
Het oudste document dat er bewaard wordt, dateert van 1070 en is afkomstig van het belangrijke fonds van de benedictijnse abdij van Sint-Hubertus.
Elk jaar vergroot het Rijksarchief zijn fondsen en collecties. Het publiek (onderzoekers, genealogen, historici, gepassioneerden van de lokale geschiedenis, enz.) kan in de leeszaal talrijke archiefdocumenten raadplegen, zowel op papier als digitaal.
Een geleid bezoek voor het publiek
Op zaterdag 2 april 2022 zal het Rijksarchief in Aarlen zijn deuren openen voor het publiek voor een geleid bezoek (om 10u30, 13u30 en 15u).
Voor de personen die het wensen, is er de mogelijkheid om ook uitleg te krijgen over de manier waarop ze een stamboom kunnen natrekken.
Het is noodzakelijk om op voorhand in te schrijven via archives.arlon@arch.be.
Voor meer info over het Rijksarchief, bezoek zeker hun website.
Technische fiche
Eigenaar: Belgische staat
Bezetter: Rijksarchief
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Aannemer: Franki SA
Duur van de werken - fase 1 (bouw uitbreiding): april 2017 - februari 2019
Duur van de werken - fase 2 (renovatie oude gebouw): augustus 2019 - oktober 2020
Totale kostprijs: ongeveer 8,7 miljoen euro, incl. btw
