In september 2024 werden de zittingszalen in het gerechtsgebouw van Dendermonde opnieuw in gebruik genomen. De Regie der Gebouwen restaureerde deze zalen naar hun oorspronkelijke uitzicht en voegde moderne technieken toe om het comfort voor de gebruikers te verhogen. Het standbeeld van het Ros Beiaard met Vier Heemskinderen en de onderliggende lantaarn bovenop de toren van het gerechtsgebouw zullen in 2025 gerestaureerd worden.
Historiek
Het gerechtsgebouw bevindt zich vlak naast het stadhuis aan de Grote Markt van Dendermonde en huisvest de Rechtbank van Eerste Aanleg. Het complex werd gebouwd tussen 1923 en 1927 naar een ontwerp van architect Valentin Vaerwyck. Sinds 1996 is het beschermd als monument.
Het gebouw is opgetrokken in expressionistische baksteenarchitectuur en vormt een eclectisch geheel van elementen uit verschillende stijl- en bouwperioden.*
*Agentschap Onroerend Erfgoed 2022: Gerechtsgebouw [online] https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/48167 (Geraadpleegd op 15-12-2022)
Restauratie bel-etage rechtervleugel in verschillende fasen
In maart 2023 startte de Regie der Gebouwen met de volledige restauratie van de bel-etage van de rechtervleugel. Om ervoor te zorgen dat de zittingen in het gerechtsgebouw konden blijven doorgaan, werden de werken in twee fasen aangepakt.
Fase één omvatte alle ruimtes langs de gang aan de voorgevel. Deze werken werden afgerond in november 2023; deze ruimtes zijn sindsdien weer in gebruik door de FOD Justitie. Fase twee omvatte alle ruimtes langs de gangen aan de zij- en achtergevel. Deze ruimtes werden begin september 2024 opnieuw in gebruik genomen.
Het gaat hoofdzakelijk om zittingszalen die werden gerestaureerd, maar ook de aanpalende gangen kregen een grondige opknapbeurt. Bovendien werd de inkomhal van het gebouw herschilderd in haar oorspronkelijke kleuren.
Ten slotte werd het sanitair op de bel-etage van de rechtervleugelvolledig vernieuwd en werd er een aangepast toilet voorzien voor personen met een beperkte mobiliteit.
Met deze restauratiewerken is nu een groot deel van de publieke ruimtes van het gebouw aangepakt. De linkervleugel van het gebouw werd immers al in de jaren 2000 gerenoveerd.
Herstel van oorspronkelijke uitzicht
De ruimtes op de bel-etage van de rechtervleugel werden zoveel mogelijk naar hun oorspronkelijke uitzicht gerestaureerd met uitgesproken kleuren of behang.
Dit gedeelte van het gebouw werd in de jaren 50 en 80 van de vorige eeuw al eens heringericht, waarbij de afwerkingslagen van de muren verwijderd of overschilderd werden. Voorafgaand aan de restauratie werd dan ook een stratigrafisch onderzoek uitgevoerd om de originele kleuren en materialen van het interieur in kaart te brengen.
De restauratie hield onder andere algemene opfrissings-en inrichtingswerken in, zoals schilderwerken en het vervangen of het herstellen van de vloeren, die naar gelang de ruimte bestaan uit marmer, visgraatparket of cementtegels.
Er werden ook twee nieuwe, grote zittingszalen gecreëerd door het samenvoegen van verschillende ruimtes. Deze sluiten rechtstreeks aan op het cellencomplex, waardoor de gedetineerden niet meer in contact komen met de andere bezoekers van het gebouw en de veiligheid wordt verhoogd. In plaats van zeven, zijn er voortaan acht zittingszalen in het gerechtsgebouw.
In de twee nieuwe zittingszalen werd er nieuw, modern meubilair voorzien. In de bestaande zittingszalen werd het originele meubilair (ook van de hand van Valentin Vaerwyck) gerestaureerd.
Subtiele integratie van moderne technieken
Bij de restauratie werden er op een subtiele manier moderne technieken geïntegreerd in deze waardevolle zalen. De convectoren werden bijvoorbeeld aan het zicht onttrokken met een MDF-omkasting, die is afgewerkt met een kronkelende lijn die de loop van de rivier de Dender voorstelt.
In het zittingsmeubilair zijn op een subtiele manier stopcontacten en voeding voor data ingewerkt; deze ingrepen zijn bovendien omkeerbaar. Ook de vloerdozen zijn op een discrete manier ingewerkt in het visgraatparket.
De zittingszalen werden akoestisch performant gemaakt door toevoeging van een akoestisch spanplafond.
Restauratie buitenschrijnwerk
Ook het houten buitenschrijnwerk van de bel-etage van de rechtervleugel werd gerestaureerd. Hierbij werd een evenwicht gezocht tussen enerzijds het oorspronkelijke uitzicht behouden en anderzijds het gebouw energiezuiniger maken.
Zo werd voor het schrijnwerk in de gang grenzend aan de centrale binnenkoer de originele beglazing behouden. Wat betreft het schrijnwerk aan de buitengevel werd de beglazing vervangen door vacuüm isolatieglas voor een energetisch binnencomfort.
Restauratie Ros Beiaard en lantaarn
Het standbeeld van het Ros Beiaard met Vier Heemskinderen en de onderliggende lantaarn (inclusief ornamenten) bovenop de toren van het gerechtsgebouw zullen in 2025 gerestaureerd worden.
Om de werken op een degelijke manier te kunnen uitvoeren, zal het standbeeld naar beneden gehaald worden en in een atelier gerestaureerd worden.
Alvorens de restauratiewerken kunnen aanvangen, dient er een kunsthistorisch materiaal-technisch onderzoek uitgevoerd te worden.
De Regie der Gebouwen voorziet ook de reiniging en behandeling van de lokale zones aan de torengevels, het schilderen van de ramen in de toren en de vervanging van de kuip bovenop het bakstenen deel van de toren.
De restauratiewerken zullen minstens 3 maanden duren.
Technische fiche (renovatie bel-etage rechtervleugel)
Eigenaar: Belgische staat
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Gebruiker: Federale Overheidsdienst Justitie
Aannemer: Monument – Vandekerckhove
Geschatte duur van de werken: maart 2023 – augustus 2024
Kostprijs van de werken: 1,2 miljoen euro, inclusief btw
Vloeroppervlakte die gerenoveerd wordt: ongeveer 670 m²
Dossier aangepast in november 2024.
