Het justitiepaleis in Antwerpen wordt beschouwd als één van de merkwaardigste gebouwen uit de 21ste eeuw in België. Het is een glazen huis waarin het publiek het allerbelangrijkste is. Het gebouw werd in 2006 officieel geopend in aanwezigheid van Zijne Majesteit Albert II, Koning der Belgen.
Eind 2019 werd er een nieuwe, permanente scanstraat ingericht in de inkomhal. Bovendien wordt er op termijn een ruimte voor een geïntegreerd onthaal voorzien. Lees meer
De noodzaak aan een nieuw Justitiepaleis
De verspreide ligging van de gerechtelijke diensten over 14 locaties en het pertinente plaatsgebrek brachten een goede rechtsbedeling in het gedrang. Een centralisatie van alle gerechtelijke diensten was dus functioneel en noodzakelijk.
Uit de analyse van de verschillende potentiële sites ontsproot het idee om de architecturale identiteit van weleer aan de Antwerpse leien ten zuiden van de Stad, terug te geven.
De architectuurwedstrijd
De Regie der Gebouwen organiseerde in 1998 een internationale architectuurwedstrijd. Deze werd gewonnen door de tijdelijke vereniging Richard Rogers Partnership / VKStudio / Ove Arup & Partners.
De promotieopdracht
In september 2000 sloot de Regie der Gebouwen een promotieovereenkomst af met de n.v. Justinvest Antwerpen, een tijdelijke vereniging tussen Interbuild, KBC en Dexia.
De promotor stond in voor de alternatieve financiering, het projectbeheer als de projectcoördinatie tijdens de uitvoering van de bouwwerken.
De architectuur
Het gebouw verbindt Nieuw-Zuid met de Konijnenweide en vormt de poort van Antwerpen vanaf zuidelijke richting, een focuspunt naar de Bolivarplaats en de Amerikalei. Het gebouw bevindt zich deels boven de Amamtunnel (Aansluiting met de Amerikalei).
Het justitiepaleis oogt groots maar subtiel. Het is milieuvriendelijk, ongekunsteld en met een hoge graad van transparantie tussen de publieke en private ruimtes. Een glazen huis waarin het publiek het allerbelangrijkste is.
De indeling
Het gebouw bestaat uit zes vleugels rond een centrale publieke zone, de Salle des Pas Perdus (SPP).
Een monumentale trap leidt vanaf de Bolivarplaats naar de imposante en lichtruime centrale publiekzone. Via deze zone krijgt men toegang tot de zes kantoorvleugels die met elkaar verbonden zijn door galerijen. De meest publieksgerichte functies grenzen aan de Salle des Pas Perdus; de meer beveiligde, voor publiek ontoegankelijke zones liggen dieper in de kantoorvleugels.
Het gebouw telt één ondergrondse en vijf bovengrondse verdiepingen. Het hoogste niveau bevindt zich op 15,75 meter hoogte. De langste gang loopt over de volledige breedte aan de ca. 300 meter lange voorgevel van het gebouw.
De zittingszalen onder de schaaldaken zijn bereikbaar vanuit de centrale Salle des Pas Perdus. Er zijn 26 kleine en 6 grote zittingszalen, duidelijk herkenbaar aan de 26 lage en 6 hoge schaaldaken.
De kantoren bevinden zich over drie verdiepingen in de zes kantoorvleugels.
De binnentuinen zijn oases van rust en groen. Ze vormen de longen of groene ademruimtes en waaien uit naar het park en de wijk Nieuw-Zuid.
Duurzame technieken
Er wordt maximaal gebruik gemaakt van natuurlijke ventilatie en natuurlijk licht. Natuurlijke bronnen worden optimaal benut in ruimte en tijd.
Groene bermen dienen als visuele en akoestische buffer tegen het geluid van de drukke wegen. De ramen van de kantoorruimtes en de SPP kunnen aan de kant van de binnentuinen geopend worden.
Het regenwater wordt verzameld en hergebruikt voor het sanitair, de tuinbesproeiing, enz. Hemelwater en afvalwater hebben gescheiden afvoerstelsels. Er is een buffercapaciteit voorzien zodat de rioleringen minder vlug belast worden in geval van hevige regenval.
De kantoren worden verwarmd met statische convectoren met thermostatische kranen die een individuele regeling per lokaal toelaten. De kantoren zijn uitgerust met mechanische inblaas- en afvoersystemen. De mogelijkheid tot het openen van de ramen wordt als een belangrijke factor van gebruikstevredenheid beschouwd.
Montage en vervoer van de schaaldaken
Vanaf juli 2003 veranderde de Antwerpse skyline langzaam maar zeker van uitzicht. De 32 schaaldaken werden één voor één op het gerechtsgebouw gemonteerd. De zes grote schaaldaken overkoepelen de centrale Salle des Pas Perdus en de zes grote zittingzalen. De piek van een groot schaaldak reikt tot 41 meter hoogte.
Elk schaaldak bestaat uit vier delen, twee kleine en twee grotere. In het voormalige scheepswerfatelier Cockerill te Hoboken werden de schaaldaken samengesteld. De houten binnenbekleding is zichtbaar in de zittingzalen. Alle schaaldaken zijn voorzien van een inox roestvrijstalen bekleding. De steeds wisselende intensiteit van het daglicht zorgt voor een bijzonder kleurenspel door de breking van het licht op het inox.
De schaaldaken werden via de Schelde naar de Ledeganckkaai getransporteerd.
De gebruiker: de Federale Overheidsdienst Justitie
Volgende gerechtelijke diensten zijn in het justitiepaleis gehuisvest:
- de rechtbank van eerste aanleg
- het parket van de Procureur des Konings
- de arbeidsrechtbank
- het arbeidsauditoraat
- de rechtbank van koophandel
- de politierechtbank
- de vredegerechten
- de balie
Het justitiepaleis valt in de prijzen
Een van de meest invloedrijke architecturale organisaties in de wereld, het RIBA (Royal Institute of British Architects) promoot en stimuleert sinds 1837 een architectuur die oog heeft voor de gemeenschap en een beter leefmilieu. In 2007 heeft zij het justitiepaleis onderscheiden met een Riba European Award.
In 2008 kreeg het justitiepaleis de internationale architectuurprijs van The Chicago Athenaeum: Museum of Architecture and Design. Deze International Architecture Awards zijn de grootste en meest prestigieuze prijzen voor gebouwen met een vernieuwende en vooruitstrevende design.
Technische fiche
Eigenaar: privé
Huurder: Regie der Gebouwen
Gebruiker: FOD Justitie
Ontwerpteam: T.V. Richard Rogers Partnership – VK Studio – Arup
Bouwheer – promotor: N.V. Justinvest Antwerpen (Interbuild-KBC-Dexia)
Duur der werken: april 2001 - oktober 2005
Terreinoppervlakte: ruim 3,7 ha
Bruto vloeroppervlakte: 78.000 m²
Gevelhoogte: 18 meter
Gevelbreedte: 300 meter
Investeringskost: ca.280 miljoen €
Recht van beeldgebruik
Afbeeldingen mogen worden gebruikt mits de ontwerper van dit gerechtsgebouw steeds correct wordt vermeld:
Ontwerper
TV RRP/VK/OAP
Of voluit Ontwerper Tijdelijke vereniging Richard Rogers Partnership/VK Studio
architects, planners and designers/ Ove Arup and Partners
+ vermelding copyright:
© Regie der Gebouwen
Wil u filmen of fotograferen in het Justitiepaleis? Raadpleeg dan de website van de rechtbanken voor meer info rond de huisregels.
Laatste wijziging op 10 december 2019.