In september 2012 is in het West-Vlaamse Jabbeke een nieuwe weerradar in gebruik genomen. De Regie der Gebouwen stond in voor de bouw van de radartoren, terwijl het KMI zorgde voor de aankoop en de installatie van de radar. De weerradar bevindt zich vlakbij de kruising van de E40 en de A10.
De weerradar kan naast de hoeveelheid neerslag ook het type neerslag (regen, hagel, sneeuw ...) detecteren. Het is de derde weerradar op het Belgische grondgebied.
Infrastructuur
De weerradar bestaat uit verschillende elementen:
- De weertoren: een toren met een lengte van 46 meter en een diameter van 3,70 meter, uitgevoerd in grijs gewapend beton.
- Een vierkante rode metalen constructie met daarin het zend- en ontvangstsysteem.
- Een koepel van 6,50 meter diameter – een witte bol – met daarin een schotelantenne met een diameter van 4,20 meter.
- Een galerij voor buitenwaarnemingen.
- Een zendlokaal met technische apparatuur, dat zich boven de galerij bevindt.
- Een stalen trap van 240 treden. Via de trap, die in de toren ligt, kunnen de buitengalerij en het zendlokaal bereikt worden.
De volledige metalen bovenbouw is afgewerkt met metalen geïsoleerde sandwichpanelen in rood en wit. Die bovenbouw werd op de begane grond in elkaar gezet en met een hoogtewerker op de betonnen toren geplaatst.
De toegang tot de weertoren ligt in een dienstlokaal op de begane grond.
Waarvoor dient de weerradar?
De weerradar wordt gebruikt om de kortetermijnvoorspellingen van het KMI te verbeteren. Het is een essentieel instrument om accurate waarschuwingen te kunnen geven bij slechte weersomstandigheden zoals storm, hagel of sneeuw.
De radargegevens worden ook gebruikt voor de voorspelling van de waterstanden en om te waarschuwen voor overstromingen.
Ten slotte zijn de gegevens ook nuttig voor analyses na hevige neerslag, die bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden voor advies aan het Rampenfonds.
De weerradar kan ook gebruikt worden om de doortocht van trekvogels te detecteren. Die waarnemingen hebben een dubbel nut: enerzijds verhogen ze de veiligheid van de luchtvaart door het risico op botsingen tussen vogels en vliegtuigen te verminderen, en anderzijds vergroten ze de kennis over de vogeltrek.
Hoe werkt een weerradar?
Een weerradar maakt gebruik van radiogolven om neerslag te detecteren. Hij zendt gedurende een fractie van een seconde een energiepuls uit, en “luistert” vervolgens naar het signaal dat terugkeert door weerkaatsing op de neerslagdeeltjes (regendruppels, sneeuwvlokken, hagelstenen) in een neerslagzone. Op basis van het tijdsverschil tussen het uitgezonden en het opgevangen signaal bepaalt de weerradar de positie van de neerslag. Doordat de radar de atmosfeer scant in alle richtingen en op verschillende hoogtes, biedt hij een 3D-weergave van de neerslag in de atmosfeer.
Waarom een radar in Jabbeke?
Het KMI heeft een weerradar in Wideumont (Libramont) in de provincie Luxemburg. Daarnaast beschikt Belgocontrol over een weerradar op de luchthaven van Zaventem. De reikwijdte van een radar is ongeveer 240 kilometer. Eén enkele radar is dus in principe voldoende om heel België te scannen op neerslag, maar in de praktijk zijn de radargegevens enkel bruikbaar in een straal van ongeveer 80 a 100 kilometer rond de radar.
Door de radar in Jabbeke kan het KMI betere weersvoorspellingen doen voor het noordwesten van het land; de buien die België bereiken vanuit noord-Frankrijk of van over de Noordzee kunnen vroeger worden opgespoord.
Op Europese schaal is de radar geïntegreerd in het Europees radarnetwerk (Eumetnet/OPERA). Dat netwerk telde in 2012 bijna tweehonderd radars, verspreid over dertig verschillende landen.
Spitstechnologie
De radar is uitgerust met dual polarisation of de dubbele polarisatietechniek. Conventionele radars geven enkel een schatting van de hoeveelheid neerslag, maar dankzij dubbele polarisatie geeft de radar in Jabbeke ook informatie over de vorm van de neerslag. Zo kan de nieuwe radar bijvoorbeeld het onderscheid maken tussen waterdruppels, sneeuw en hagel. De toepassing van die techniek voor weerradars is nog relatief nieuw, en biedt dus mogelijkheden voor baanbrekend wetenschappelijk onderzoek in de meteorologie en de klimatologie.
Technische fiche
Eigenaar: Belgische staat
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Gebruiker: KMI (Koninklijk Meteorologisch Instituut)
Architect: Regie der Gebouwen
Stabiliteit: Regie der Gebouwen
Elektriciteit: Regie der Gebouwen
HVAC: Regie der Gebouwen
Weerradar: KMI
Bouwwerken: Westconstruct nv
Elektriciteit: nv Fabricom
HVAC: bvba Lootens Carels
Hoogte van de toren: 46 meter
Kostprijs bouwwerken (inclusief elektriciteitswerken en HVAC): 1,3 miljoen euro (inclusief btw)
Kostprijs radar (technische installatie): 1,05 miljoen euro (inclusief btw)
De weerradar van Wideumont
De eerste weerradar van België, die in september 2001 in gebruik werd genomen, staat in Wideumont. De Regie der Gebouwen heeft het terrein gekocht en bouwde er de toren voor de radar die zich op 585 meter boven de zeespiegel bevindt.
