In december 2022 voltooide de Regie der Gebouwen de restauratie van de monumentale deuren van BOZAR (het Paleis voor Schone Kunsten). In 2023 zet ze de restauratie verder van het Koninklijk Salon en bereidt ze de definitieve herstelling voor van de schade die werd aangericht door een brand in januari 2021.
Historiek
Het Paleis voor Schone Kunsten is een realisatie van architect Victor Horta (1861-1947). In tegenstelling tot zijn alom bekende gebouwen in art nouveau stijl, is het Paleis voor Schone Kunsten een typisch voorbeeld van de art deco architectuur. Horta vatte het Paleis voor Schone Kunsten op als een ‘stad in de stad’, met een uitgekiend circulatieplan bestaande uit een aaneenschakeling van gangen, trappen en ruimten die via acht toegangen aansluiting vinden op de omringende stedelijke structuur. Zo vormt het gebouw een schakel tussen beneden- en bovenstad.
Het Paleis voor Schone Kunsten is sinds 19 april 1977 beschermd als monument. Restauratiewerken moeten dus steeds goedgekeurd worden door de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.
Herstellingen na de brand van 18 januari 2021
Op 18 januari 2021 brak er brand uit op de daken van het zuidelijk circuit van het Paleis voor Schone Kunsten (kant Koningsstraat). Onmiddellijk na de brand werd een voorlopige afdekking en roofing aangebracht op de beschadigde delen van het dak om verdere waterinsijpeling te vermijden.
De brandschade situeert zich voornamelijk aan het dak en de technische opbouwstructuren. Het originele interieur en de structuur van het historische gebouw van Victor Horta bleef gelukkig grotendeels gespaard.
Het bluswater veroorzaakte echter wel waterschade in de concertzaal Henry Le Boeuf en de tentoonstellingszalen van het zuidelijke expocircuit.
Omdat het noordelijke en het zuidelijke circuit op technisch vlak opgesplitst zijn, kunnen ze onafhankelijk van elkaar functioneren. Het noordelijke circuit kan dus in alle veiligheid terug operationeel gebruikt worden.
Herstellingswerken aan de daken en tentoonstellingszalen
De definitieve herstelling van de beschadigde daken van het zuidelijke circuit en de onderliggende tentoonstellingszalen is prioritair om nieuwe waterinfiltraties te vermijden en zo alle tentoonstellingszalen terug te kunnen openen.
Concreet houdt dit in: het heropbouwen van de zinken dakbedekking en goten, de herstelling van de glazen daken en lichtkoepels, de vernieuwing van de speciale technieken en de ophangrails met daarin de aircobuizen en de restauratie van de parketvloeren.
De daken en tentoonstellingszalen worden op identieke wijze gereconstrueerd, zoals ze waren voor de brand. Hierbij wordt rekening gehouden met eventuele aanpassingen als gevolg van nieuwe normen of technologie die verouderd is of niet meer bestaat.
De Regie der Gebouwen volgt de werf op als bouwheer. De werken (zo’n 9,3 miljoen euro) worden gefinancierd door de verzekering van het Paleis voor Schone Kunsten, met inbegrip van de installatie van moderne technieken. Kleine aanpassingen of verbeteringen aan de situatie voor de brand worden gefinancierd door de Regie der Gebouwen.
Herstellingswerken aan en rond de concertzaal
Het dossier voor de herstellingswerken in en rond de Henry Le Boeufzaal - zoals de plafonds en de rondgangen, het parket in de foyers en Cinematek – is in voorbereiding.
Restauratie van de monumentale deuren
In 2021 en 2022 heeft de Regie der Gebouwen de zes monumentale deuren van BOZAR laten restaureren.
De deuren werden per twee verwijderd en tijdens de restauratie ervan werden vervangdeuren geplaatst. Er moest een specifiek mechanisme gebouwd worden om deze zware monumentale deuren uit hun omlijstingen te kunnen verwijderen zonder ze te beschadigen.
Bovendien moest elk paar deuren gedurende 2 maanden gerestaureerd worden in een atelier. Vervolgens werden ze geschilderd en teruggeplaatst in hun omlijstingen. De deuren werden naar hun oorspronkelijke uitzicht gerestaureerd om het originele ontwerp van architect Victor Horta alle eer aan te doen.
De werken werden afgerond in december 2022.
Restauratie van het Koninklijk Salon
Het Koninklijk Salon wordt gebruikt voor de ontvangst van de koninklijke familie en van voorname gasten bij evenementen in BOZAR. De ruimte kan ook gehuurd worden voor privé-evenementen.
In mei 2020 ging de restauratie van start. De werken zouden tot in 2023 duren, afhankelijk van de culturele activiteiten die plaatsvinden in BOZAR, waarvoor de werken soms onderbroken moeten worden.
Het restauratieproject maakt deel uit van het masterplan van BOZAR om het art-decogebouw te restaureren volgens de originele plannen van architect Victor Horta.
Architectenbureau Barbara Van der Wee Architects maakte gebruik van historische foto’s om de juiste kleuren en materialen te bepalen.
De werken omvatten:
- de restauratie van het houten en stalen buiten- en binnenschrijnwerk
- de restauratie van het beschadigd glaswerk van de ramen
- de restauratie van de vloerbekleding (terrazzo, marmer, natuursteen, …)
- de restauratie van de metalen roosters voor verluchtingskanalen en verwarmingsroosters
- de restauratie van de plafondlampen met gegraveerd glas met art-decomotief identiek aan het originele glas
- de restauratie van houten meubels: kast, kapstok en radiatorkast
- schilder- en behangwerken waarbij de originele kleuren en materialen gebruikt worden, gebaseerd op een voorstudie door het KIK en steekproeven van muren en plafonds in alle ruimtes
- de vernieuwing van de technische installaties (elektriciteit, verwarming en ventilatie) om ze af te stellen op de huidige normen en behoeften.
Omvorming van de platte daken tot dakterras
De werken aan de platte daken van BOZAR om ze te restaureren en om te vormen naar een dakterras, liepen van mei 2019 tot juni 2021.
De omvorming van de platte daken - aan de zijde van de Ravensteinstraat en de Baron Hortastraat - tot een dakterras maakt deel uit van het masterplan van BOZAR om het art-decogebouw te restaureren volgens de originele plannen van architect Victor Horta.
Horta wilde van de platte daken immers een terras voor het publiek maken, met een panoramisch zicht op het Koninklijk Paleis en de Brusselse benedenstad. Maar de uiteindelijke uitwerking ervan verdween gaandeweg van het programma.
De werken omvatten:
- de vernieuwing van de waterdichting
- de plaatsing van thermische isolatie
- de plaatsing van een nieuwe vloerbekleding met betontegels
- de heropbouw van de balustrades aan de binnenkant van het dak
- de restauratie van de dakkoepel die voor daglicht zorgt in de Rotonde Bertouille
- het toegankelijk maken van het dak voor personen met beperkte mobiliteit
Ook het dakappartement werd gerestaureerd. Het werd omgebouwd tot een appartement met twee aparte slaapkamers met elk een bijhorende badkamer. Artiesten in residentie zullen hier kunnen verblijven terwijl ze werken aan artistieke producties voor BOZAR.
Dit dakterras, dat zich in het noordelijk circuit bevindt, werd gelukkig niet getroffen door de brand van 18 januari 2021, die uitbrak op het dak van het zuidelijk circuit van het Paleis voor Schone Kunsten (kant van de Koningsstraat).
Eerdere restauratie- en renovatiewerken
De Regie der Gebouwen liet in het verleden grote instandhoudingswerken uitvoeren in de geest van architect Victor Horta, die het Paleis voor Schone Kunsten heeft ontworpen. Klaarheid en transparantie zijn daarbij de sleutelwoorden.
Lees meer over de eerdere restauratiewerken
Technische fiche
Eigenaar: Belgische staat
Gebruiker: BOZAR/Paleis voor Schone Kunsten
Herstellingswerken aan de daken en tentoonstellingszalen
Bouwheer: BOZAR (studie) & Regie der Gebouwen (uitvoering van de werken)
Studiebureaus: Barbara Van der Wee Architects, SUM Projects, VK Architects & Engineers en Ney&Partners
Verzekeraars Paleis voor Schone Kunsten: P&V en Ethias
Algemene aannemer: N.V. Denys
Duur van de werken: februari 2022 – juni 2023
Kostprijs: ongeveer 9,3 miljoen euro inclusief BTW
Restauratie van de monumentale deuren
Bouwheer: Regie der Gebouwen
Algemene aannemer: Atelier Reuse
Duur van de werken: september 2021 – december 2022
Kost van de werken: ongeveer 440 000 euro excl. BTW
Restauratie van het Koninklijk Salon
Bouwheer: BOZAR (studie) & Regie der Gebouwen (uitvoering van de werken)
Studiebureaus: Barbara Van der Wee Architects, VK Architects & Engineers (technieken) en Ney&Partners (stabiliteit)
Algemene aannemer: N.V. Denys
Duur van de werken: mei 2020 – 2023
Kostprijs van de werken: 1,1 miljoen euro inclusief BTW
Omvorming van de platte daken tot dakterras
Bouwheer: BOZAR (studie) & Regie der Gebouwen (opvolging werken)
Studiebureaus: Barbara Van der Wee Architects, Ney & Partners, VK Engineering, SUMProject+SUMResearch
Algemene aannemer: N.V. Denys
Duur van de werken: mei 2019 - juni 2021
Kostprijs van de werken: 2,35 miljoen euro inclusief BTW
Oppervlakte platte daken: 950 m²
Dossier geactualiseerd in januari 2023
